Στον Άγιο Νικόλαο Βαράσοβας Αρχιερατική Θεία Λειτουργία

Γράφει ο Χρήστος Γερ. Σιάσος

Καθηγητής

Την Κυριακή 8 Ιουλίου 2012 πραγματοποιήθηκε, όπως κάθε χρόνο, Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στο Σπήλαιο-Ασκητήριο Αγίου Νικολάου της Βαράσοβας, χοροστατούντος του ....
Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου, συλλειτούργησαν οι Αρχιμανδρίτες, π. Καλλίνικος Γεωργάτος της Μητροπόλεως Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, π. Επιφάνειος Καραγιώργος της Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας καθώς και Ιερείς της περιοχής. 

Τη Θεία Λειτουργία παρακολούθησαν εκατοντάδες πιστοί από όλα τα μέρη του Νομού και όχι μόνο, που ήρθαν στο Σπήλαιο με τις βαρκούλες που διέθεσαν οι ψαράδες της περιοχής και ανέβηκαν με κόπο το μονοπάτι που οδηγεί στο Σπήλαιο. Ο Σεβασμιώτατος μίλησε προς του πιστούς κάνοντας αναφορά για την εύρεση του Σπηλαίου από τον Καθηγητή κ. Αθανάσιο Παλιούρα και την ασκητική ζωή των Μοναχών που έζησαν στο Σπήλαιο πριν από εκατοντάδες χρόνια. 

Στο τέλος της Θείας λειτουργίας πραγματοποιήθηκε αρτοκλασία και στη συνέχεια ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, για όλη την προετοιμασία που έκαναν προκειμένου να γίνει η Θεία Λειτουργία, τους Ιερείς, τους Ιεροψάλτες, τους βαρκάρηδες και όλους τους πιστούς που με κόπο ήρθαν και παρακολούθησαν την Θεία Λειτουργία. Τέλος όλοι οι προσκυνητές έλαβαν το αντίδωρο και την ευλογία του Σεβασμιωτάτου. 

Το ετήσιο αυτό προσκύνημα το περιμένουν με χαρά πολλοί Χριστιανοί της περιοχής και όχι μόνο και ευχαριστούν τον Άγιο Νικόλαο για τη δύναμη που τους δίνει να πραγματοποιήσουν το προσκύνημα αυτό. 

Στο σημείο αυτό θα πρέπει συνοπτικά να αναφερθούμε στην ξενάγηση του Ομότιμου Καθηγητού Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Αθανασίου Παλιούρα που έκανε με το πέρας της Θείας Λειτουργίας καθώς και για την Βαράσοβα το «Άγιο Όρος της Αιτωλίας». 

Εκεί που ανταμώνεται ο Αιτωλικός κάμπος με τη θάλασσα, πλάι στις εκβολές του Ευήνου ποταμού, ξεπηδά επιβλητικός ο βράχος της Βαράσοβας. 

Η Βαράσοβα απέχει 240 χιλ. από την Αθήνα, 30 χιλ. από το Αντίρριο και 15 χιλ. από το Μεσολόγγι. Πριν από τη γέφυρα του Ευήνου στη διασταύρωση της Εθνικής οδού με το Γαλατά θα στρίψουμε αριστερά και σε απόσταση 6 χιλ. θα βρεθούμε στην όμορφη παραλία του Κρυονερίου, δίπλα στον ασβεστολιθικό όγκο των 917 μέτρων, τη Βαράσοβα. Απέναντι από την Βαράσοβα στέκει ο δασωμένος Αράκυνθος ή Ζυγός αποτελεί δε αντίθεση με την γυμνή και βραχώδη Βαράσοβα. 

Σήμερα γνωρίζουμε ότι από τον 9ο μέχρι τον 12ο αιώνα μ.Χ., Καππαδόκες ζωγράφοι ταξίδευαν από την Ανατολή στην Ιταλία προτιμώντας τον χερσαίο δρόμο Κορινθιακού - Πατραϊκού και κάποιοι απ’ αυτούς έμεναν αρκετό καιρό προκειμένου να ζωγραφίσουν μορφές Αγίων σε σπήλαια, όπως στη Βαράσοβα. 

Η Βαράσοβα την εποχή εκείνη υπήρξε μεγάλο ασκητικό κέντρο με πάρα πολλά σπήλαια ή ασκηταριά. Σύμφωνα με μαρτυρίες βοσκών υπήρχαν εβδομήντα δύο εκκλησίες και παρεκκλήσια στις κορφές και στις πλαγιές της Βαράσοβας και από τότε έλαβε και το όνομα «Άγιο Όρος της Αιτωλίας». 

Στην Ανατολική πλευρά βλέπουμε σκαρφαλωμένο στο βράχο το μεγάλο και εντυπωσιακό σπήλαιο του Αγίου Νικολάου με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά στοιχεία μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα μοναστηριακό συγκρότημα φρουριακού χαρακτήρα και που για 10 αιώνες ήκμαζε ένας μικρός αριθμός μοναχών.

Το 1991 υπό την εποπτεία του Ομότιμου Καθηγητού Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Αθανασίου  Παλιούρα άρχισε η ανασκαφή στο σπήλαιο αυτό όπου έφερε στο φως σπουδαία ευρήματα.

Ο κ. Παλιούρας ανακάλυψε και ανέδειξε με ομάδα συνεργατών του μετά από έρευνα και ανασκαφή πολλών χρόνων το σπήλαιο αυτό. Στο σπήλαιο αυτό έζησαν πολλοί Μοναχοί ασκητικά με προσευχή, νηστεία, αγρυπνία, μακριά από τον κόσμο. «…Και συνέβη εκείνες τις εποχές άνθρωποι περιβόητοι στην πίστη και την άσκηση, αποφασισμένοι και τολμηροί, εγκατέλειπαν τη Λαύρα τους και αναζητούσαν στα σπήλαια και στις οπές της γης αυστηρότερη άσκηση, παλεύοντας μέρα -νύχτα με τον διάβολο και αντιμετωπίζοντας όλες τις πλένες και παγίδες του.

       Κάποιοι από αυτούς, λίγοι μα εκλεκτοί, ανέβαιναν σε μικρά, δυσπρόσιτα σπήλαια, σε χώρους στενούς και αφιλόξενους, μόνοι, κατάμονοι, με μοναδική συντροφιά το Θεό, «ενώπιοι ενωπίω», προσευχόμενοι και διαλογιζόμενοι, άνοιγαν τα χειρόγραφα βιβλία και βυθίζονταν στη μελέτη… Συνασκητές τους, κατά διαστήματα, ανέβαζαν ως επάνω στην αετοφωλιά της Εγκλείστρας ένα καλαθάκι με λίγο παξιμάδι, λίγα χόρτα, λίγες ελιές, λίγο νερό για να συντηρούνται και να αντέχουν στον σκληρό τους και αδυσώπητο αγώνα… Ένα σπήλαιο που παρουσιάζει συνεχή μοναστικό βίο από τον 6ο μέχρι τον 19ο  αιώνα… μέσα στο κτιριακό συγκρότημα του σπηλαίου του Αγίου Νικολάου, όλα μαρτυρούν τον ασκητικό βίο, τους πνευματικούς αγώνες αλλά επισημαίνουν και το αισθητικό επίπεδο αυτών που έζησαν μετρώντας τους αιώνες που πέρασαν, μαχόμενοι στα σπλάχνα της Βαράσοβας για μια ιδεολογία που ξεκινά από τα βράχια και φτάνει ως τον ουρανό…». 

 Η Βαράσοβα χαρακτηρισμένη ως «ιδιαίτερα φυσικού κάλλους» περιοχή από το 1974 έχει εκτός του Ορειβατικού και τεράστιο οικολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρων. Οι μοναδικοί βράχοι της την καθιστούν Ορειβατικό Κέντρο όχι μόνο Ελληνικού αλλά Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Ενδιαφέροντος. Διαθέτει πανίδα-χλωρίδα, αγριόγιδες, βόδια ζουν μόνιμα στα βράχια της, σπάνια δε άνθη και φυτά φύονται στις πλαγιές της.

Μπορεί αλήθεια να σκεφθεί κανείς πόσα καλά κληρονόμησε η φύση απ’ αυτήν την περιοχή; Αποτελεί πράγματι μοναδικό-παγκόσμιο ενδιαφέρον για όλες τις εποχές του χρόνου, η Βαράσοβα.

        Ο Εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, σε ένα ποίημα του που έγραψε, για την Βαράσοβα τον Ιούνιο του 1882 γράφει:

«Παντού σε ήρεμη κι ολάνοιχτη θωριά το μάτι θα κυλά, και θα μας φοβερίζει από της Πάτρας τη μεριά, βαριά.
Μαύρ’ η Βαράσοβα, σαν άγριο μετερίζι.
Μα απ’ την τριπλή της την κορφή τουφέκι κλεφτουριάς λερής δε θα προβάλει μονάχα η χλωμή του ηλίου αδερφή θα φανερώνετ’ από κει αγάλι-αγάλι…».